آن چیزی که پیش از این ساخته نشده باشد و یا فرآیندی که برای ایجاد چیزهای جدیدی که قبل از این وجود نداشته، اختراع نام دارد. هر شخصی ممکن است در برهه‌ای از زمان، در زمینه کاری خود و یا زمینه‌ای دیگر به ایده‌ی خلاقانه‌ای برسد که کار را آسان‌تر می‌کند. این ایده اگر پیش از آن وجود نداشته باشد و همین‌طور بشود در حرفه یا صنعتی از آن استفاده کرد، امکان ثبت شدن به صورت اختراع را دارد. مهاجرت نیز یکی از دغدغه‌ها مهم و اساسی است. هر کس بسته به دلیلی که برای مهاجرت دارد، در تلاش برای رسیدن به این هدف است. سؤالی که برای یک فرد خلاق و دارای ایده‌های کاربردی مطرح می‌شود، این است که آیا می‌تواند با به ثبت رساندن یک اختراع، تقدام به مهاجرت کند؟ این سؤال که چگونه مهاجرت از طریق ثبت اختراع امکان پذیر است را در این مقاله بررسی می‌کنیم تا به یک جواب مناسب برسیم.
بررسی امکان اخذ اقامت دائم از طریق ثبت اختراع
گرفتن اقامت دائم شرایط خاص و ویژه‌ی خود را دارد.
این سؤال که آیا شما می‌توانید از طریق ثبت اختراع به اقامت دائم برسید نتیجه‌ای ندارد.
با توجه به کشوری که به عنوان مقصد انتخاب می‌کنید، با داشتن شرایط آن کشور برای اعطای اقامت دائم و همین طور گذراندن مدت زمانی مشخص در آن کشور، می‌توانید اقدام به اخذ اقامت دائم کنید.
اما در جواب به سؤال “آیا می‌توان با ثبت اختراع اقدام به مهاجرت کرد؟” باید بگویم بله!
اگر شما از طریق نظام ثبت اختراع بین‌المللی اقدام به ثبت اختراع خود کنید، کشورهایی هستند که درخواست مهاجرت شما را می‌پذیرند.
کشورهایی که در صورت ثبت اختراع بین‌المللی امکان مهاجرت به آن‌ها را دارید:
• آمریکا
• کانادا
• سوئیس
• آلمان
• استرالیا
شرط درخواست مهاجرت از طریق ثبت اختراع این است که شما از طریق نظامهای مالکیت فکری و به ویژه نظام ثبت اختراع بین‌المللی (پتنت بین‌المللی) واقدام به ثبت اختراع خود کنید.
پیمان همکاری ثبت اختراع یا «PCT»، یک معاهده چندجانبه است که در سال ۱۹۷۰ میلادی برای ثبت رسمی این دستاورد‌ها و احراز مالکیت افراد بر نوآوریها و ابتکارات‌شان کشورهای مختلف، در آمریکا به تصویب رسید و در حال حاضر ۱۵۳ عضو دارد.
ایران در سال ۱۳۹۲ به این معاهده ملحق شد.
ویژگی‌های یک اختراع برای مهاجرت از طریق ثبت اختراع
برای ثبت اختراع داخلی و بین المللی باید مراحل و فرایندهای خاصی را طی و هزینه‌هایی را پرداخت کرد.
در مجموع سه شرط کلی برای ثبت اختراع وجود دارد:
1. اختراع باید جدید باشد.
2. ابتکاری باشد.
3. در صنعت کاربرد داشته باشد.
مراحل اقدام برای ویزای مهاجرت از طریق ثبت اختراع
قطعأ قدم اول برای رسیدن به این مقصود، ثبت اختراع است.
مراحلی که برای ثبت اختراع باید از آن‌ها گذر کنید:
1. آماده سازی و ثبت درخواست از جانب متقاضی و پردازش درخواست از جانب دفتر دریافت کننده
2. تهیه یک گزارش جستجوی بین المللی و ثبت اظهارات یک مقام یا متخصص جستجوی بین المللی
3. انتشاردرخواست متقاضی همراه با گزارش جستجوی بین المللی توسط ویپو
4. این مراحل اختیاری است و شامل جستجوی بین المللی تکمیلی می‌باشد که توسط متخصصین جستجوی بین المللی انجام می‌گیرد.
بعد از طی کردن این مراحل و به ثبت رسیدن اختراع‌تان باید مراحل زیر را برای اخذ ویزای مهاجرت از طریق ثبت اختراع، طی کنید:
1. داشتن اختراع بدون مشابه خارجی و قابل پیاده سازي
2. ثبت اظهارنامه اختراع در ایران
3. تأیید پرونده اختراع در ایران توسط کارشناس اداره ثبت اختراع
4. رفع نقص و تأیید استعلام اول
5. دریافت نامه مرجع استعلام
6. اقدام به ثبت بین المللی اختراع از طریق PCT
7. تأیید اظهارنامه توسط کارشناس اداره WIPO
8. ارسال نامه پذیرش اختراع در سازمان ثبت اختراع WIPO از طریق پست به آدرس مخترع
9. درخواست ثبت دائم اختراع به اداره ثبت اختراع کشور مقصد
10. نامه دعوت از مخترع جهت تشکیل پرونده فیزیکی و ادامه روند ثبت اختراع در کشور مقصد
11. براي اقدام و پذیرش ویزا فقط نیاز به مدرك IELTS با حداقل نمره 5 براي فرد متقاضی می‌باشد.
مکالمه: 5
خواندن: 5
نوشتن: 4
شنیداري: 5
12. فرد متقاضی از این روش نباید داراي سوء سابقه در ایران یا ممنوع الورود به کشور مقصد باشد.
ثبت اختراع در کشورهای خارجی
برای ثبت اختراع در کشورهای خارجی نیاز است تا مراحل زیر طی شود:
1. درخواست (application) ثبت اختراع و تشکیل پرونده (filing) در اداره ثبت اختراعات آن کشور، ارائه شود.
2. توصیف فنی اختراع در درخواست با بیانی روشن و به زبان رسمی کشور هدف و که تا حد کافی دارای جزئیات باشد.
3. برای توصیف بهتر اختراع، نقشه، طرح و دیاگرام‌‌های مربوطه نیز ارائه شود.
4. اداره ثبت اختراع کشور مورد نظر پس از بررسی کارشناسی پرونده در صورت واجد شرایط بودن، حق اختراع را اعطا می‌کند. این حق در سرتاسر همان کشور معتبر و قابل دفاع است.
پتنت چیست؟
بر طبق تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری، پتنت حقی است که به صورت انحصاری در قبال اختراع اعطا می‌شود.
پتنت توصیف کننده یک اختراع است و بر اساس درخواست صاحب اثر یا نماینده قانونی او و به وسیله یک اداره دولتی به نیابت از یک کشور یا چندین کشور در جهت حمایت از مخترعین صادر می‌شود.
این گواهی، حمایت قانونی و اختیار بهره‌برداری از یک اختراع به صورت تولید،استفاده، فروش و صادرات را به صاحب اثر اعطا می‌کند.
لازم به ذکر است که پتنت مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه دیگران را از تولید آن باز می‌دارد.
به طور معمول مدت زمان این گواهی 20 ساله است. اما باین زمان می‌تواند بر طبق قوانین موجود در هر کشوری متغیر باشد.
محافظت پتنت به این معناست که اختراع نمی‌تواند بدون کسب اجازه و رضایت مالک اثر و پتنت به صورت تجاری ساخته شده یا مورد استفاده، عرضه، صادر و مصرف و فروخته شدن، قرار بگیرد.
ویژگی‌های مهم پتنت
1. زمان و موقعیت جغرافیایی
پتنتی که درخواست داده شده و کارشناسی و تأیید می‌شود، برای مدت زمان خاصی که به طور معمول برای 20 سال است، در یک محدوده جغرافیایی مشخص دارای اعتبار خواهد بود.
البته برخی توافق نامه‌های منطقه‌ای نیز مانند “EPO” وجود دارند که از اختراع در یک محدوده‌ی جغرافیایی وسیع‌تری نسبت به یک کشور، حمایت می‌کند.
دفتر ثبت پتنت اروپا شامل بیش از 38 کشور اروپایی است.
2. حق انحصاری
پتنت یک حق انحصاری برای جلوگیری از بهره برداری تجاری دیگران از یک اختراع است.
هرگونه استفاده تجاری، تولیدی، صادرات و فروش آن منوط به کسب اجازه از مالک پتنت است.
3. مزایای دو جانبه
سیستم پتنت علاوه بر مزایایی که برای مخترعین و نوآوران دارد برای عموم مردم نیز دارای منافعی است. زیرا برای حفظ انحصاری اثر، صاحب اثر موظب به افشای عمومی اثر است و مخترعین باید تمام دانش و فناوری مورد استفاده و بکار رفته اختراع خود را در اختیار عموم قرار دهند.
مزایای پتنت
مزایایی که ثبت اختراع دارد، به شرح زیر است:
• امکان فروش گواهی ثبت اختراع
• مکان شرکت در جشنواره‌های اختراعات
• امکان اقدام به تولید بدون دغدغه
• امکان تأسیس شرکت‌های دانش بنیان دانشگاهی با موضوع اختراع
• امتیاز مثبت جهت ارتقا و ترفیع
• امکان استفاده از خدمات و تسهیلات بنیاد ملی نخبگان
• امکان استفاده از تسهیلات خدمت سربازی
جایگاه ایران در زمینه ثبت اختراع
ایران از سال ۲۰۱۱ میلادی، به جمع کشورهای مورد ارزیابی سازمان جهانی مالکیت فکری ملحق شد.
در سال‌های اخیر، ایران توانسته گام‌به‌گام موقعیت خود را بهبود ببخشد.
در گزارش «GII 2019»، ایران در رده ۶۱ کشورهای نوآور قرار گرفت.
البته در گزارش «GII 2020»، ایران با نزول شش پله‌ای، در رده ۶۷ قرار گرفته است.
این رتبه بندی‌ها بر اساس شاخص جهانی نوآوری است.
شاخص جهانی نوآوری، متشکل از ۸۰ شاخص مختلف است که در دو گروه کلی زیر قرار تقسیم می‌شوند:
1. شاخص‌های ورودی نوآوری (Innovation Input Sub-Index):
که شامل مؤسسات و نهادها، سرمایه انسانی و پژوهش، زیرساخت، پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب‌وکار
2. شاخص‌های خروجی نوآوری (Innovation Output Sub-Index):
شامل دانش و فناوری و خروجی‌های خلاقانه است.
ثبت اختراع در کانادا
برای ثبت اختراع در کانادا، ابتدا نیاز است تا مراحل درخواست ثبت اختراع طی شود.
مراحل تشکیل پرونده برای ثبت اختراع در کانادا به صورت زیر است:
1. در مورد آنچه که می تواند ثبت اختراع شود تحقیق کنید.
2. در پایگاه داده‌های ثبت اختراع جستجو کنید تا دریابید که آیا اختراع شما (یا مشابه آن) قبلاً ثبت اختراع شده است یا خیر.
3. برای اختراعات موجود ثبت شده می‌توانید از موارد زیر کمک بگیرید:
• بانک اطلاعات ثبت اختراعات کانادا
• ثبت اختراع
• بانک اطلاعات ثبت اختراعات و ثبت علائم تجاری ایالات متحده
• ثبت اختراعات گوگل
• پایگاه داده‌های ثبت اختراع در کتابخانه محلی
• جستجوهای اینترنتی، با استفاده از “حق ثبت اختراع” به عنوان یک کلمه کلیدی، برای یافتن اطلاعات بیشتر و دیتابیس
4. آماده سازی و پیگرد قانونی
پیگرد قانونی شامل مکاتبه با CIPO، انجام اقدامات مندرج در قانون و قوانین ثبت اختراع در مهلت زمانی دقیقاست.
5. استخدام یک نماینده ثبت اختراع
استخدام چنین نماینده‌ای اجباری نیست.
اگر مخترع برخی یا تمام حقوق خود را برای اختراعی منتقل كرده باشد، باید توسط قانون از طریق نماینده ثبت اختراع تعیین شود.
CIPO لیستی از اختراعات ثبت شده را ارائه می‌دهد.
مهاجرت از طریق ثبت اختراع در کانادا
مراحل درخواست برای مهاجرت به کانادا از طریق ثبت اختراع به صورت زیر است:
1. تهیه چکیده، مشخصات و در بیشتر موارد، ترسیم اختراع
2. تهیه بیانیه برای کمک به نماینده ثبت اختراع
3. زمینه اختراع، توصیف گسترده‌ای از اختراع، اهداف اختراع
4. روش ترجیحی و مناسب‌ترین استفاده از اختراع با جزئیات حداقل یک کاربرد عملی آن.
5. ویژگی‌های اختراع جدید و متمایز از آنچه که قبلاً وجود داشته است.
6. طرح نهایی آن
7. لیستی با جزییات کامل ز اختراعات ثبت شده مربوطه یا مقالات فنی که مخترع در هر جستجویی پیدا کرده است.
8. اطلاعاتی درباره مخترع، آدرس و تابعیت آن و همه کشورهایی که مخترع می‌خواهد اختراع خود را در آنجا ثبت کند.
9. ثبت درخواست اختراع
یک درخواست ثبت اختراع کامل، شامل اطلاعات مورد نیاز برای به دست آوردن تاریخ ثبت و همچنین موارد زیر است:
• دادخواست رسمی برای اعطای حق ثبت اختراع
• چکیده اختراع
• ادعا یا ادعاهای اختراع
• هر ترسیمی که در توضیحات ذکر شده است
• یک لیست توالی بیولوژیکی، در صورت وجود، در قالب الکترونیکی
• انتصاب نماینده ثبت اختراع
• پرداخت هزینه درخواست
• اظهارنامه امضا شده
• در صورت وجود بیانیه استحقاق، نام و آدرس مخترعان
• ثبت درخواست برای بررسی
• مخترع باید به طور رسمی درخواست بررسی کند و هزینه آن را پرداخت کند.
ثبت پتنت در آمریکا به چه صورت است؟
مراحل و چگونگی ثبت بین المللی اختراع (پتنت) در آمریکا به صورت زیر است:
1. خدمات مشاوره
ارائه خدمات مشاوره به مخترعین در زمان شروع روند ثبت پتنت
2. دریافت فایل افشاءنامه مخترع
در این فایل مخترع باید به صورت کامل اختراع خود را شرح داده و به دقت نوآوری خود را در اختیار وکیل قرار دهد
3. برگزاری مصاحبه
برگزاری مصاحبه تلفنی یا حضوری با مخترع
4. تشکیل پرونده و تهیه اظهارنامه
وکیل پس از مطالعه دقیق و کامل افشاءنامه و برگزاری مصاحبه، اقدام به تهیه اظهارنامه می‌کند.
5. فایل کردن اظهارنامه در سازمان ثبت اختراعات آمریکا
ثبت اختراع در آمریکا باید توسط وکیل یا فردی که مقیم آمریکا است انجام گیرد.
6. پیگیری نتیجه و انجام فعالیت‌های اداری (Office Action)
جهت دریافت تأییدیه، پاسخ دهی وکیل به ممتحن و تحیلل و بررسی اظهارنامه رد شده توسط وکیل.
7. دریافت تأییدیه
دریافت تاییدیه به منزله اخذ مجوز پتنت است که اصطلاحأ به آن گرنت گفته می‌شود.
8. نگهداری از پتنت
پس از پایان اعتبار اولیه تأییدیه، مخترع می‌تواند مجددأ آن را تمدید نماید.
مزیت ثبت اختراع در آمریکا
1. مزیت‌های بیشماری در تجارت داخلی و بین‌المللی برای ایده‌های جدید و محصولات ابداعی در شرکت‌های نوآور
2. پس از دستیابی به حقوق انحصاری، شرکت قادر خواهد بود تا از سوء استفاده دیگران از اختراع ثبت شده به صورت تجاری جلوگیری نموده و این امر باعث کاهش قدرت شرکت‌های رقیب در بازار می‌شود.
3. ثبت اختراع در آمریکا یکی از راه‌های حمایت از ایده اجرا شده می‌باشد و این امر می‌تواند برای کشور تولید‌کننده اختراع درآمدزایی نیز داشته باشد.
4. ثبت پتنت، عدم افشای نتایج با ارزش حاصل از تحقیقات شرکت‌های دانش‌بنیان و کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران و نخبگان علمی و صنعتی را هم به همراه دارد.
5. آسان کردن راه مهاجرت و اخذ اقامت به کشورهای دیگر
مهاجرت از طریق ثبت اختراع در آمریکا
اگر ایده‌ای مورد تأیید قرار بگیرد، نامه حمایت و سرمایه‌گذاری در این خصوص صادر می‌گردد و مخترعین می‌توانند توسط اخذ ویزای مخصوص افراد مخترع، نخبه‌ها و پژوهشگرها به آمریکا مهاجرت کنند.