بسیاری از افراد هستند که ایده‌های خلاقانه و نوع‌آورانه‌ای را در زمینه پیشرفت کسب و کارشان دارند. یکی از این ایده‌ها طرح صنعتی است. این افراد تمایل دارند تا بدانند آیا قانونی وجود دارد که از طرح صنعتی آن‌ها حمایت کرده و در صورت لزوم مجازاتی برای کپی طرح صنعتی وجود دارد؟
بر اساس قانون ثبت اختراعات تعریف طرح‌های صنعتی و علائم تجاری به صورت زیر است:
هر گونه ترکیب خطوط یا رنگ‌ها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگ‌ها و یا بدون آن، به گونه‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است.
در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی‌باشد.
کپی طرح صنعتی چه مجازاتی دارد؟
هرگاه یک طرح صنعتی ثبت شده از سوی شخصی مورد سو استفاده و کپی از سوی فردی غیر از مالک آن قرار بگیرد، مالک طرح می‌تواند شروع به اقدامات قانونی کند تا جلوی این سو استفاده را بگیرد.
بر طبق قانون دو راه برای جلوگیری از سو استفاده در نظر گرفته است.
این دو روش شامل دادخواست حقوقی کپی طرح صنعتی و شکواییه کپی از طرح صنعتی است.
بر طبق قانون مالکیت ثبت طرح صنعتی مجازات سو استفاده از طرح‌های صنعتی به صورت زیر در نظر گرفته شده است:
هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که طبق مواد (۱۵)، (۲۸) و (۴۰) نقض حقوق به شمار آید یا طبق ماده (۴۷) عمل غیرقانونی تلقی شود، مجرم شناخته شده و علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی از ده میلیون (۱۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا پنجاه میلیون (۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دوی آن‌ها محکوم می‌شود.
جهت شکایت از کپی طرح صنعتی به کجا مراجعه کنیم؟
جهت طرح دعوی کیفری باید به دادسرا و جهت طرح دعوی حقوقی باید به دادگاه مراجعه کنید.
در خصوص مرجع صلاحیت‌دار رسیدگی به اینگونه دعاوی، قانون‌گذار به لحاظ تخصصی بودن، مراجع خاصی را جهت رسیدگی پیش بینی کرده است.
ثبت طرح دعوی کیفری و حقوقی طرح صنعتی، در دفاتر الکترونیک قضایی شکل می گیرد که این دفاتر مبادرت به ارجاع پرونده به مرجع صلاحیت‌دار می‌نمایند.
هزینه دادرسی شکایت حقوقی و کیفری طرح صنعتی
دعوی کیفری و حقوقی در قبال سوء استفاده از طرح‌های صنعتی، هردو جزو دعاوی غیر مالی محسوب می‌شوند.
دعاوی‌های غیر مالی هزینه چندانی ندارد و با پرداخت هزینه هزینه‌ای کم می‌توان در دفتر خدمات قضایی، شکایت خویش را ثبت کرد.
خواسته دعوی حقوقی منع استفاده و بهره برداری خواهد بود و خواسته پرونده کیفری نقض طرح را می‌توانید سوء استفاده از طرح خویش مطرح بنمایید.
برای استعلام دقیق هزینه‌ها بهتر است با یک کارشناس حقوقی مشورت کنید.
چه نوع شکایتی در صورت نقض طرح صنعتی مطرح کنیم؟
صاحب طرح صنعتی از حق طرح جداگانه یا مستقل دعوی کیفری و حقوقی در قبال نقض طرح صنعتی خویش برخوردار است.
طرح هر یک از این دعاوی شرایط و مزایا و معایبی دارد.
چنانچه بتوانید عنصر علم و عمد ناقض ( شخص بهره بردار) طرح خویش را در مرجع قضایی به اثبات برسانید و طرح صنعتی شما، قبل از ثبت اطمینان دارید که منتشر و افشاء نگردیده است، بهتر است از طرح دعوی کیفری به لحاظ سرعت عمل مراجع کیفری نسبت به مرجع حقوقی استفاده کنید تا در توقیف کالای حاوی طرح سرعت بیشتری به کار گرفته شود.
ولی اگر می‌دانید طرح صنعتی صادره از اداره ثبت، پیش از این و حداقل 6 ماه قبل از تسلیم اظهارنامه، افشا و منتشر شده است، پیشنهاد می‌شود طرح دعوی حقوقی را درخواست کنید.
در بسیاری موارد اشخاص صرفاً بدنبال مطالبه خسارت هستند که به این قبیل اشخاص توصیه می‌شود از طرح دعوی حقوقی استفاده کنند.
انواع ضمانت اجرای کیفری
اثر اصلی قانون ایجاد نظم و الزام به حفظ و رعایت آن از سوی همه‌ی نهادها و اعضای جامعه است.
چنانچه قانون‌گذار پس از عمل قانون‌گذاری، کیفر و مجازاتی را به جهت عدم رعایت قانون برای اشخاص پیش بینی نموده باشد را ضمانت اجرا می‌گویند.
انواع ضمانت اجرا:
1. ضمانت اجرایی حقوقی:
یکی از مهم ترین تقسیم بندی‌های صورت گرفته از علم حقوق، تقسیم بندی به حقوق خصوصی و حقوق کیفری می‌باشد.
در حقوق خصوصی، تعهدات به دو صورت تعهدات قراردادی و تعهدات غیر قراردادی برای طرفین ایجاد خواهد شد.
ضمانت اجرای حقوقی چه در تعهدات قراردادی و چه در تعهدات غیر قراردادی مربوط به جبران خسارت می‌باشد.
یعنی قانون‌گذار در ضمانت اجرای حقوقی، متعهد را ملزم به پرداخت خسارات وارده به طرف مقابل خود می‌کند.
2. ضمانت اجرای کیفری:
در این ضمانت قانون گذار هم جبران خسارت وارده به اشخاص را پیش بینی نموده است و هم بر اساس نوع عمل ارتکابی مرتکب، مجازات‌های، حبس، شلاق، قصاص، تبعید، جزای نقدی و… را تعیین کرده است.
ضمانت اجرای کیفری در قوانین جاری به شرح زیر است:
1. ضمانت اجرای کیفری نقض حقوق مالکیت صنعتی
• قانون مجازات اسلامی
• قانون حمایت از نشانه‌های جغرافیایی مصوب ۱۸/۲/۱۳۸۳
• قانون تجارت الکترونیکی مصوب ۱۱/۱۱/۱۳۸۲
• قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶
2. ضمانت اجرای نقض حقوق مالکیت ادبی و هنری
• قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان سال ۱۳۴۸
• قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای
• قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی ۱۳۵۲
• قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز دارند مصوب سال ۱۳۸۶
مدارک مورد نیاز جهت شکایت از کپی طرح صنعتی
1. رونوشت مصدق گواهی نامه مالکیت طرح صنعتی
2. ثبت نام متقاضی در سامانه ثنا
3. هر آنچه که نشان می‌دهد طرح کپی و شبیه سازی شده است.
مدارک لازم جهت طرح شکایت و تشکیل پرونده:
1. تکمیل دقیق و کامل فرم دادخواست
2. ارائه اصل و کپی کارت ملی
3. ارائه اصل شناسنامه و تصویر صفحات اول و دوم
4. ارائه اصل و کپی کارت پایان خدمت یا معافیت
5. ارائه اصل مدارک مورد استناد و اصل مدرک احراز هویت به مرجع رسیدگی کننده در جلسه دادرسی الزامی است.
6. در صورت تسلیم دادخواست توسط نماینده، پیوست مدرک مثبت نمایندگی (از قبیل وکالتنامه) و ثبت آن در دبیرخانه، الزامی است.
7. در صورت تسلیم دادخواست توسط احدی از ورثه متوفی، ارائه اصل و تصویر برگ انحصار وراثت و نمایندگی از سایر ورثه الزامی است.
نحوه شکایت از کپی طرح صنعتی
1. شخص مالک باید برای توقیف کالای تولید شده از روی طرح صنعتی خویش، دادخواست ارائه کند.
2. قاضی مربوطه برای جبران خسارت‌هایی که به شخص خوانده وارد شده است، دستور توقیف کالا را متناسب درخواست خواهان صادر می‌کند .
3. در صورتی که مدارک لازم از طرف شخص خواهان ارائه شود، کالایی که دارای آرم تقبلی می‌باشد توقیف می‌شود.
4. مراجع قضایی مطابق با مواد 182 و 183 آئین نامه اجرایی قانون، موظف هستند تا برای قبول تقاضای ذکر شده، موافقت کنند.
5. مراجع قضایی باید قبل از صدور توقیف کالا، از شخص متقاضی تضمین کافی دریافت کنند.
6. دستور توقیف کالایی که دارای علامت تقلبی می‌باشد ، در هر کدام از مراحل دادرسی، صادر می‌شود.
7. . در صورتی که کالایی که دارای علامت تقلبی است، در گمرک باشد و در چرخه تجارت وارد نشده باشد، دستور توقیف آن به وسیله مأمورین گمرک و مأمورین قوه قضاییه، صادر می‌شود.
8. دادسرا می‌تواند رأسا برای رسیدگی به تخلفات و جرائم در رابطه با طرح‌های ثبت شده، دستور مبنی بر توقیف کالاهای تقبلی را صادر نماید.
9. صدور دستور موقت و قرار تأمین بر اساس مقررات آئین دادرسی و مطابق با تبصره 2 ماده 183 آئین نامه صورت می‌پزیرد.
10. درخواست صورت برداری به معنای تأمین خواسته نسبت به کالاهای تولید شده که دارای علامت تقلبی هستند و یا استفاده از طرح های ثبت شده بدون اجازه مالک آن می‌باشد؛ صورت برداری ممکن است قبل از اقامه دعوی ماهوی به عمل بیاید.
11. شخص مالک علامت می‌تواند به نزدیک‌ترین دادگاهی که در محل وقوع کالای مورد ادعا قرار دارد، مراجعه کند و درخواست تأمین خواسته را ارئه دهد.
12. دادگاه مربوطه نیز قرار تأمین و صورت برداری از کالای مورد نظر را می‌گذارد و دستور اجرای قرار صادر شده را می‌دهد.
13. ممکن است که دادگاه بر اساس قرار ذکر شده و بنا به درخواست شخص خواهان، دستور توقیف کالا را با دریافت تضمین‌های کافی، صادر کند و آن را به مرحله اجرا در بیاورد.
14. در صورت وجود این شرایط مطابق با ماده 184 آئین نامه، اگر شخص خواهان تا مدت 30 روز از گذشت صادر شدن دستور توقیف کالا، برای طرح دعوی و اقامه شکایت اقدام نکند، توقیف صورت گرفته باطل می‌شود و شخصی که متقاضی برای توقیف کالا بوده است برای پرداخت خسارت وارد شده به طرف مقابل مسئول می‌باشد.
15. این خسارت را می‌شود از سپرده تضمین شده پرداخت کرد و یا اگر خسارت وارد شده بیشتر از میزان سپرده باشد، در این صورت از سایر اموال شخص مدعی پرداخت می‌شود.
دادگاه صادر کننده حکم مجازات کپی طرح صنعتی کجاست؟
مجازات کپی طرح صنعتی از پرونده‌های کیفری مطرح می‌باشد بنابراین حکم مجازاتی که قانون‌گذار برای کپی طرح صنعتی در نظر گرفته است از سوی دادگاه کیفری دو صادر می‌گردد که در حال حاضر از طریق شعبه‌های دادگاه کیفری دو مجتمع قضایی قدوسی این امر امکان پذیر است.
در دعاوی حقوقی، مرجع بدوی صالح به رسیدگی شعبه سوم دادگاه حقوقی بهشتی تهران می‌باشد و دعاوی کیفری در برخی از شعبات دادسرای ناحیه 19 تهران، صورت پذیر است.