مالکیت معنوی ثبت برند چیست؟

نام یا عبارت یا طرح یا نماد یا هر ویژگی دیگری که مشخص‌کننده‌ خدمات یا فروشنده محصولی خاص باشد که به وسیله‌ی آن از دیگر محصولات و خدمات مشابه متمایز می‌گردد. برای اینکه بتوانید این تمایز را منحصر به فرد نگه دارید؛ باید مالکیت معنوی برند خود را به ثبت برسانید.

بر اساس قانون تعریف برند به صورت زیر است:

«یک نام، واژه، سمبل، یا طرح یا ترکیبی از آن‌ها است که هدف آن شناساندن محصولات و یا خدمات یک فروشنده یا گروهی از فروشندگان به مشتریان و همچنین تمایز محصولات آن‌ها از سایر رقبا می‌باشد.»

مالکیت معنوی چیست؟

مالکیت معنوی در واقع تراوشات ذهنی و ابتکارات انسان است که علاوه بر جنبه معنوی آن ، دارای ارزش اقتصادی آن نیز باشد.
کتابی را در نظر بگیرید که این کتابی توسط شخصی تألیف شده است.

این کتاب علاوه بر حق مالی که برای مؤلف آن به همراه دارد، دارای جنبه معنوی نیز هست.
گاهی ممکن است این جنبه‌ی معنوی بسیار با ارزش‌تر از جنبه مادی اثر باشد.

به همین منظور نیاز است که به ارزش مادی و معنوی مالکیت‌ها نیز توجه شود.
مالکیت‌های معنوی، هم در حقوق ملی کشورها و هم در حقوق بین الملل، پیش بینی شده و اقداماتی جهت حمایت از آن صورت گرفته است.

سازمانی به نام سازمان جهانی مالکیت فکری (world intellectual property organization) به اختصار ( wipp ) وجود دارد که در آن معاهده‌های گوناگونی همچون کنوانسیون ” برن ” برای حمایت از آثار ادبی و هنری (copyright) و معاهده پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی نوشته شده است.

حقوق مالکیت فکری و معنوی

حفاظت از دارایی‌های معنوی به اندازه مالکیت مادی حائز اهمیت است.
حمایت این مالکیت به لطف قانون امکان پذیر است.

از جمله مالکیت‌های معنوی می‌توان به ثبت حق اختراع، ثبت علائم تجاری، ثبت برند و کپی رایت اشاره کرد.
حق اختراع به طراحی منحصر به فرد و استثنایی در خصوص یک محصول یا موضوع اشاره دارد که مهم‌ترین ویژگی آن خلاقانه و نوآورانه بودن آن است.

همچنین یک اختراع باید در صنعت یا کسب و کاری خاص قابل استفاده باشد و کارایی داشته باشد.
علامت تجاری یا لوگو یا برند به نماد و عبارتی اشاره دارد که محصول یا دستاورد یک کسب و کار یا شخص را از سایر محصولات مشابه متمایز می‌سازد.

و در نهایت کپی رایت به دفاع از حقوق آفریده‌های هنری و معمولأ مکتوب اشاره دارد.
حمایت از حقوق مالکیت معنوی (IPR) برای اقتصاد و رشد بیشتر آن‌ها در زمینه‌هایی مانند تحقیق، نوآوری و اشتغال از اهمیت بالایی برخوردار است.

قواعد حقوق مالکیت فکری معمولاً به خالق، حق انحصاری استفاده از آفرینش خود را برای مدت زمان مشخصی می‌دهد.

انواع مالکیت معنوی

1. مالکیت صنعتی:

مالکیت صنعتی یک شاخه از حقوق تجارت است.
مالکیت صنعتی حقوق غیر مادی ناشی از علایم به شرح زیر است:

• اسم تجاری:

در بیشتر مواقع تجار برای معرفی بنگاه، تجارت‌خانه یا شرکت خود ، یک اسم تجاری انتخاب می‌کنند که ممکن است ثبت شود.
مشتریان به اعتبار این اسم تجاری معامله می‌کنند، در نتیجه سایر اشخاص حق استفاده از این اسم تجاری را در شرکت‌ها و محصولات خود ندارند.

• علائم تجاری:

شامل هر علامتی اعم از نقش، تصویر ، رقم ، حروف و … می باشد که برای امتیاز و تشخیص یک محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• ورقه اختراع:

حق اختراع عبارت است از حق انحصاری که مخترع برای مدت محدودی برای استفاده انحصاری از اختراع خود دارد تا تشویقی باشد برای مخترعین و ورقه اختراع نیز سند این حق می‌باشد.

2. مالکیت ادبی و هنری:

مجموعه حقوقی است که قانون برای پدید آورنده نسبت به اثر او می‌شناسد و بهره برداری انحصاری از اثر را برای مدت محدودی برای پدید آورنده و پس از مرگ او برای وراثش ایجاد می‌نماید.

برای به دست آوردن این حقوق، اثر باید نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا شده و قبلأ در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا پخش و اجرا نشده باشد.

حقوق مالکیت ادبی و هنری که با عنوان کپی رایت نیز شناخته می‌شود مواردی از قبلی آثار ادبی، قطعات موسیقی، انیمیشن، تصاویر متحرک، آثار گرافیکی و نقاشی، مجسمه ها و آثار حجمی، عکس، هنر پانتومیم، طراحی وب سایت، کلیه آثار سمعی و بصری که با رعایت حق تقدم ایجاد شده اند و … را پوشش می‌دهد.

گونه‌های مختلف مالکیت فکری ( انواع مالکیت فکری )

مالکیت فکری تقریبأ همان مالکیت معنوی است.
موارد زیر نمونه‌ی دسته بندی شده‌ی گونه‌های مالکیت فکری هستند:

1. پتنت یا گواهی ثبت اختراع
2. علائم یا نشان‌های تجاری
3. طراحی‌های صنعتی
4. کپی‌رایت
5. نشانه‌های جغرافیایی
6. اسرار تجاری

حمایت مالکیت معنوی

1. نقض حقوق علائم تجاری زمانی اتفاق می‌افتد که فردی به غیر از مالک آن از علامت تجاری ثبت شده برای کالا و محصولی خاص به نحوی استفاده کند که موجب گمراهی مصرف کننده یا خریدار شود. حاصل شدن گمراهی اهمیت بالایی دارد.

2. نقض طرح‌های صنعتی زمانی اتفاق می افتد که مالک طرح صنعتی به موجب قرارداد اجازه بهره برداری از طرح خود را به صورت مشخص به شخص دیگری واگذار کند.

مالک باید بر نحوه استفاده از طرح صنعتی خود نظارت داشته باشد و علیه کسانی که از طرح صنعتی وی تقلید کرده‌اند یا آن را جعل کرده‌اند اقدامات قانونی لازم را انجام دهد.

3. نقض اسرار تجاری نیز زمانی رخ می‌دهد که الگو و ابزاری استفاده شده در استارتاپ و کسب و کار با بهره بردن از آن از رقبای خود پیشی می‌گیرد.

اسرار تجاری مستقلاً ارزش اقتصادی دارند و چون در دسترس عموم مردم قرار ندارند تمامی کسب و کارها تلاش می‌کنند تا به شکلی معقول از آن‌ها حفاظت و حراست نمایند.

حفظ اسرار تجاری به مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از موارد فوق است.

4. نقض حق اختراع نیز مربوط به حمایت از اختراعاتی است که به صورت قانونی به ثبت رسیده اند.
اختراعی که به ثبت برسد در صورتی که مورد تعرض قرار بگیرد می‌تواند ضمانت اجراهای مدنی و کیفری به دنبال داشته باشد.

5. نقض حق مؤلف و تکثیر و ترجمه غیرمجاز آثار هنری و ادبی هم مربوط به فعالیت غیر مجاز در امور سمعی و بصری است.

6. نقض حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای نیز در این دسته قرار دارد.
شاکی خصوصی در این موارد از حق انتشار آگهی مفاد حکم در روزنامه‌ها نیز برخوردار است.